Selçuklu Dönemi  (1071-1299)
Sultan Melikşah' ın 1092' de ölümü üzerine Büyük Selçuklu Devletinde taht kavgaları başladı. Bu sıralarda Ortaçağın en önemli olayı sayılan Haçlı Seferleri batıdan Türk-İslam Toprakları üzerine başlamış bulunuyordu. Melikşah'ın oğullarından Sencer 1111 yılında kendisini Sultan ilan ederek tahta oturdu ve 1157' ye kadar, saltanatı devam etti. Büyük Selçuklular 1141 yılında Katvan Savaşı'nda Karahitaylara yenilince Harzem ve Horasan bölgesi elden çıkmış, devlet güç kaybetmişti.1157 yılında Sultan Sencer'in ölümü ile Büyük Selçuklu Devleti dağıldı. Şehzadeler bulundukları bölgelerde bağımsızlıklarını ilan ettiler.Böylece Irak' ta, Suriye' de, Kirman' da ve Anadolu' da yeni Selçuklu Devletleri ortaya çıktı. İlk üçünün varlığı 12. yüzyıl içinde sona ererken Türkiye Selçuklu Devleti 14. yüzyıl başlarına kadar varlığını sürdürdü.

1071- Malazgirt Zaferinden sonra Bizans'ın elinde bulunan Anadolu’nun Fethi hareketi içinde başta Kutalmışoğlu Süleyman Şah olmak üzere Artuk, Tutak, Danişmend, Mengücek, Ebulkasım, Ebulgazi, ( Hasan Bey ) v.b. Türkmen Beyleri yer almışlardı. Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah'ın ölümünden sonraki iktidar kavgası sırasında Doğu Anadolu'da Saltuklu, Danişmend, Mengücek ve Artuklu Türkmen Beylikleri oluşmuşken, 1075 tarihinde, Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından İznik merkez olmak üzere Nevşehir'in de içinde bulunduğu Orta Anadolu, Güney Marmara, İç Ege ve Doğu Akdeniz Bölgeleri’nin geniş bölümlerinde de Türkiye Selçukluları Devleti kurulmuştur. Aslında 1067'de Kayseri'yi fetheden Türkmen Beyleri’nden Afşin Bey Kızılırmak'ın orta çığırı boyunca fetihlerine devam ederek Nevşehir ve çevresini de Selçuklu toprakları içerisine katmıştı.

Süleyman Şah 1081 yılında Bizansla yaptığı antlaşma ile Anadolu’da egemenliğini fiilen olduğu gibi hukuken de kabul ettirmiş, sultanlığını ilan ederek kudretli bir devlete sahip olduğunu ortaya koyup Büyük Selçuklu Devleti ile olan sembolik bağlılığını sona erdirmiştir. Türkiye Selçuklu Devleti’nin kuruluşu Süleyman Şah Antakya' ya düzenlediği ilk sefer sırasında Ebul Gazi' yi ( Hasan Bey ki Hasandağı bu zatın ismi ile anılır.) Kapadokya' ya vali tayin eder.

Nevşehir Türkiye Selçukluları Dönemi’nde doğu- batı istikametinde birer menzillik mesafede yapılmış Çay Hanı- Horozlu Han- Zazadın Hanı- Sultan Hanı- Ağzı Karahan-Tepesidelik Han- Alay Hanı ve Sarıhan gibi kervansaraylarla ve bunlar arasındaki güzergahı izleyen ticaret yolu üzerinde küçük bir yerleşim yeri idi. Bu yol batıda Ege kıyıları, Doğuda Orta Asya Türk Dünyası ve Çin'e, Mezopotamyaya yönelen çok işlek, canlı bir ticari hayata sahip, kültür köprüsü görevi de gören önemli bir yoldur. Özellikle I. Alaaddin Keykubat Döneminde ( 1217 -1230) bu yol üzerinde kervansaraylarla çok zengin yükler taşınarak doğu- batı, kuzey- güney istikametinde iç ve dış ticaret canlılık kazanmış, Türkiye Selçukluları en parlak dönemlerini yaşamıştır. Bu dönem ve sonrasında yapılan şifahaneler, aşevleri, yollar, köprüler, kaleler ve külliyelerle Anadolu bayındır hale gelmiştir.

Türkiye Selçuklu Sultanı II. Keykavus ile IV. Rüknettin Kılıçarslan'ın birlikte saltanat sürdükleri dönemde anlaşmazlığa düşünce IV. Rüknettin Kılıçarslan Ürgüp' e sığınmıştır. Türkiye Selçuklu Devleti 1243 Kösedağ Savaşında mağlup olduktan sonra fiili idare Moğollara geçmiş ve Sultanın yanında Moğol valileri tarafından yönetilmeye başlanmıştır. Son Selçuklu Sultanlarından III. Alaaddin Keykubat da Moğol Hükümdarı Gazan Han' la anlaşmazlığa düştüğünde Ürgüp yakınlarında sığındığı mağarada sıkı bir takiple yakalanmıştı. II. Mesut son Türkiye Selçuklu Sultanı olarak Kayseri' de 1308’de ölünce Moğollar sembolik de olsa Selçuklu tahtına kimseyi oturtmadılar. Anadolu’yu merkezden gönderdikleri valilerle yönetmeyi sürdürdüler. Bu idari yetersizlik sonucunda Anadolu’nun çeşitli yerlerinde beylikler ortaya çıktı. Osmanlılar, Karamanlılar, Menteşeoğulları, Germiyanoğulları gibi. Türkiye tarihinde Anadolu Türk Beylikleri Dönemi başladı.